तंत्रज्ञानातील प्रगतीमुळे आपल्या जीवनात अनेक फायदे झाले आहेत आणि शिक्षणही त्याला अपवाद नाही. विद्यार्थ्यांमध्ये मोबाईल अॅप्सचा वापर वाढत्या प्रमाणात लोकप्रिय झाला आहे आणि भारत सरकारने त्यांना शिकण्यास मदत करण्यासाठी मोफत Android अॅप्स प्रदान करण्यासाठी पावले उचलली आहेत. भारत सरकारने विकसित केलेल्या विद्यार्थ्यांसाठी 15 मोफत Android अॅप्स येथे आहेत.
- परिचय
शिक्षण हा कोणत्याही राष्ट्राच्या विकासाचा एक मूलभूत पैलू आहे आणि भारतही त्याला अपवाद नाही. भारत सरकार देशातील शिक्षणाचा दर्जा सुधारण्यासाठी अथक प्रयत्न करत आहे. विद्यार्थ्यांसाठी मोफत अँड्रॉइड अॅप्स प्रदान करून त्यांनी हे केले आहे. हे अॅप्स त्यांच्या शिकण्यात मदत करण्यासाठी आणि प्रत्येकासाठी शिक्षण अधिक सुलभ करण्यासाठी डिझाइन केलेले आहेत. - दीक्षा – शिक्षकांसाठी राष्ट्रीय डिजिटल पायाभूत सुविधा
दीक्षा हे एक मोबाईल अॅप आहे जे शिक्षकांना त्यांच्या शिकवण्यात मदत करण्यासाठी डिझाइन केलेले आहे. हे धडे योजना, कार्यपत्रके आणि मूल्यांकनांसह विविध शिक्षण संसाधनांमध्ये प्रवेश प्रदान करते. अॅप शिक्षकांना त्यांची स्वतःची सामग्री तयार करण्यास आणि इतरांसह सामायिक करण्यास देखील अनुमती देते. शिक्षकांसाठी वर्गात वापरण्यासाठी आणि त्यांच्या व्यावसायिक विकासासाठी मदत करण्यासाठी दीक्षा हे एक उत्कृष्ट साधन आहे. - ePathshala – eBooks आणि Audio Books
ePathshala हे एक अॅप आहे जे ईपुस्तके आणि ऑडिओ पुस्तकांच्या श्रेणीमध्ये प्रवेश प्रदान करते. अॅपमध्ये विज्ञान, गणित आणि सामाजिक शास्त्रांसह विविध विषयांचा समावेश आहे. अॅप हे विद्यार्थ्यांसाठी एक उत्कृष्ट स्त्रोत आहे ज्यांना त्यांच्या शिक्षणाला अतिरिक्त वाचन सामग्रीसह पूरक करायचे आहे. - NCERT पुस्तके आणि उपाय
राष्ट्रीय शैक्षणिक संशोधन आणि प्रशिक्षण परिषद (NCERT) ही एक सरकारी संस्था आहे जी भारतातील शाळांसाठी पाठ्यपुस्तके विकसित आणि प्रकाशित करते. NCERT पुस्तके आणि सोल्युशन्स अॅप या पाठ्यपुस्तकांमध्ये आणि त्यांच्या उपायांमध्ये प्रवेश प्रदान करते. अॅपमध्ये गणित, विज्ञान आणि सामाजिक विज्ञान यासह अनेक विषयांचा समावेश आहे. हे अॅप विद्यार्थ्यांसाठी त्यांच्या वर्गातील शिक्षणासोबत वापरण्यासाठी एक उत्कृष्ट स्त्रोत आहे. - राष्ट्रीय शिष्यवृत्ती पोर्टल
राष्ट्रीय शिष्यवृत्ती पोर्टल हे भारतातील विद्यार्थ्यांना उपलब्ध असलेल्या विविध शिष्यवृत्तींची माहिती देण्यासाठी डिझाइन केलेले अॅप आहे. अॅप विद्यार्थ्यांना शिष्यवृत्तीसाठी ऑनलाइन अर्ज करण्याची आणि त्यांच्या अर्जांची स्थिती ट्रॅक करण्यास अनुमती देते. अॅपमध्ये भारत सरकार आणि विविध खाजगी संस्थांद्वारे ऑफर केलेल्या शिष्यवृत्तींचा समावेश आहे. - स्वयम – ऑनलाइन शिक्षण प्लॅटफॉर्म
स्वयम (स्टडी वेब्स ऑफ अ‍ॅक्टिव्ह-लर्निंग फॉर यंग एस्पायरिंग माइंड्स) हे भारत सरकारने विकसित केलेले ऑनलाइन शिक्षण व्यासपीठ आहे. हे प्लॅटफॉर्म प्राथमिक शाळेपासून ते पदव्युत्तर स्तरापर्यंतच्या अभ्यासक्रमांच्या श्रेणीमध्ये प्रवेश प्रदान करते. अभ्यासक्रम अनुभवी शिक्षकांद्वारे शिकवले जातात आणि विविध भाषांमध्ये उपलब्ध आहेत. ज्या विद्यार्थ्यांना त्यांच्या शिक्षणाला पूरक बनवायचे आहे किंवा ज्यांना पारंपारिक क्लासरूम सेटिंग्जमध्ये उपस्थित राहता येत नाही त्यांच्यासाठी स्वयंम हे उत्कृष्ट स्त्रोत आहे. - NPTEL – ऑनलाइन कोर्स प्लॅटफॉर्म
NPTEL (नॅशनल प्रोग्रॅम ऑन टेक्नॉलॉजी एन्हांस्ड लर्निंग) हे भारतीय तंत्रज्ञान संस्था (IITs) आणि इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ सायन्स (IISc) यांनी विकसित केलेले ऑनलाइन कोर्स प्लॅटफॉर्म आहे. प्लॅटफॉर्म अभियांत्रिकी, विज्ञान आणि मानविकीमधील विविध अभ्यासक्रमांमध्ये प्रवेश प्रदान करतो. अभ्यासक्रम IIT आणि IISc च्या प्राध्यापकांद्वारे शिकवले जातात आणि विविध भाषांमध्ये उपलब्ध आहेत. एनपीटीईएल हे विशेष क्षेत्रातील ज्ञान मिळवू इच्छिणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी एक उत्कृष्ट स्त्रोत आहे. - स्वयंप्रभा – शिक्षणासाठी डीटीएच चॅनेल
स्वयंप्रभा हा भारत सरकारने विकसित केलेल्या 32 डायरेक्ट-टू-होम (DTH) शैक्षणिक वाहिन्यांचा समूह आहे. चॅनेल विज्ञान, मानविकी आणि सामाजिक विज्ञानांसह विविध क्षेत्रातील शैक्षणिक कार्यक्रमांमध्ये प्रवेश प्रदान करतात. कार्यक्रम अनुभवी शिक्षकांद्वारे शिकवले जातात आणि विविध भाषांमध्ये उपलब्ध आहेत. ज्यांना इंटरनेटचा वापर नाही अशा विद्यार्थ्यांसाठी किंवा टेलिव्हिजनद्वारे शिकणे पसंत करणाऱ्यांसाठी स्वयंप्रभा हे एक उत्कृष्ट स्त्रोत आहे. - राष्ट्रीय डिजिटल लायब्ररी
नॅशनल डिजिटल लायब्ररी हे भारत सरकारच्या शिक्षण मंत्रालयाने विकसित केलेले ऑनलाइन व्यासपीठ आहे. हे प्लॅटफॉर्म पुस्तके, लेख आणि थीसिस पेपर्ससह डिजिटल संसाधनांच्या श्रेणीमध्ये प्रवेश प्रदान करते. प्लॅटफॉर्ममध्ये विज्ञान, तंत्रज्ञान आणि मानवतेसह विविध विषयांचा समावेश आहे. - मुक्त शैक्षणिक संसाधनांचे राष्ट्रीय भांडार
नॅशनल रिपॉजिटरी ऑफ ओपन एज्युकेशनल रिसोर्सेस (NROER) हे भारत सरकारने विकसित केलेले ऑनलाइन प्लॅटफॉर्म आहे. प्लॅटफॉर्म व्हिडिओ, ऑडिओ क्लिप आणि संवादात्मक सिम्युलेशनसह मुक्त शैक्षणिक संसाधनांच्या श्रेणीमध्ये प्रवेश प्रदान करते. संसाधनांमध्ये विज्ञान, गणित आणि सामाजिक विज्ञानांसह विविध विषयांचा समावेश आहे. एनआरओईआर हे विद्यार्थ्यांसाठी एक उत्कृष्ट संसाधन आहे ज्यांना परस्परसंवादी आणि आकर्षक संसाधनांद्वारे शिकायचे आहे. - निष्कर्ष
भारत सरकारने देशातील शिक्षणाचा दर्जा सुधारण्यासाठी अनेक पावले उचलली आहेत. विद्यार्थ्यांसाठी मोफत अँड्रॉइड अॅप्स विकसित करणे ही अशीच एक पायरी आहे. हे अॅप्स विद्यार्थ्यांच्या शिकण्यात मदत करण्यासाठी आणि प्रत्येकासाठी शिक्षण अधिक सुलभ करण्यासाठी डिझाइन केलेले आहेत. अॅप्समध्ये विविध विषय आणि विषय समाविष्ट आहेत आणि ज्या विद्यार्थ्यांना त्यांच्या शिक्षणाला पूरक बनवायचे आहे किंवा ज्यांना पारंपारिक वर्ग सेटिंग्जमध्ये उपस्थित राहता येत नाही त्यांच्यासाठी हे एक उत्कृष्ट स्त्रोत आहे. - वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न
हे अॅप्स iOS डिव्हाइसेससाठी उपलब्ध आहेत का?
नाही, ही अॅप्स सध्या फक्त Android डिव्हाइससाठी उपलब्ध आहेत. - हे अॅप्स वापरण्यासाठी पूर्णपणे मोफत आहेत का?
- होय, हे अॅप्स डाउनलोड आणि वापरण्यासाठी पूर्णपणे विनामूल्य आहेत.
- हे अॅप्स पारंपारिक वर्गातील शिक्षणाची जागा घेऊ शकतात?
- हे अॅप्स पारंपारिक वर्गातील शिक्षणाला पूरक म्हणून डिझाइन केलेले आहेत आणि ते पूर्णपणे बदलू शकत नाहीत.
- हे अॅप्स प्रादेशिक भाषांमध्ये उपलब्ध आहेत का?
- होय, यापैकी अनेक अॅप्स विविध प्रादेशिक भाषांमध्ये उपलब्ध आहेत.
- प्रौढ नवीन कौशल्ये शिकण्यासाठी हे अॅप वापरू शकतात का?
- होय, ज्यांना नवीन कौशल्ये शिकायची आहेत किंवा विविध क्षेत्रातील ज्ञान मिळवायचे आहे ते हे अॅप्स वापरू शकतात.
- शेवटी, भारत सरकारने विद्यार्थ्यांसाठी अनेक मोफत Android अॅप्स विकसित केले आहेत जे दर्जेदार शिक्षण संसाधनांमध्ये प्रवेश प्रदान करतात. या अॅप्समध्ये अनेक विषय आणि विषय समाविष्ट आहेत आणि ज्या विद्यार्थ्यांना त्यांच्या शिक्षणाला पूरक बनवायचे आहे किंवा ज्यांना पारंपारिक वर्ग सेटिंग्जमध्ये उपस्थित राहता येत नाही त्यांच्यासाठी हे उत्कृष्ट स्त्रोत आहेत. विविध प्रादेशिक भाषांमध्ये या अॅप्सची उपलब्धता त्यांना व्यापक प्रेक्षकांसाठी प्रवेशयोग्य बनवते. देशातील शिक्षणाचा दर्जा सुधारण्यासाठी सरकारचे प्रयत्न प्रशंसनीय आहेत आणि विद्यार्थ्यांसाठी हे मोफत अँड्रॉइड अॅप्स सर्वांना दर्जेदार शिक्षण देण्याच्या त्यांच्या वचनबद्धतेचा पुरावा आहेत.